واجه واج

واجه واج(واژه نامه تالشی):
[۸/۳،‏ ۱۱:۴۰] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *نمونه کار برای بررسی مصدرهای* *تالشی*

*الف) مصدرهای ساده با نشانه مصدرساز* *e یا* *en*

۱. *شه* (še): رفتن
۲. *اومه* (ume): آمدن
۳. *پرده* (pərde): راه رفتن
۴. *هرده* (harde): خوردن
۵. *برده* (bərde): بردن
۶. *وشته* (vašte): پریدن
۷. *نشته* (nəšte): نشستن
۸. *کشته* (kəšte): کشتن
۹. *خته* (xəte): خوابیدن
۱۰. *مته* (məte): راه رفتن
۱۱. و ...

*نکته:*
به این مصدرهای ساده و دیگر گونه‌های مصدر می‌توان به‌صورت *موضوع‌محور* هم پرداخت.
[۸/۳،‏ ۱۳:۰۴] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *پیشوندهایی که در ساختن مصدرها* *و فعل‌های پیشوندی* *تالشی نقش دارند:*

*آ* (ā): آدشته

*وی/ ویر* (vi/vir): ویدشته، ویراومه (ویرمه)

*جی/ جیر* (ji/jir): جیشه، جیراومه (جیرمه)

*ده/ در* (da/ dar): دَشه، دراومه (درمه)

*په/ پر* (pe/ per): پدییشته، پراومه (پرمه)

*گر* (gər): گروشته

*سه/ سر* (sa/sar): سروَشته (با sa در تالشی شمالی کاربرد بیشتری دارد)

*به/ بر* (ba/bar): بروَشته (sa در تالشی فومنات کاربرد بیشتری دارد)

و ...

درود و سپاس شهریار برام

۱. علاوه‌بر آن‌چه در ویس‌های امروز صبح خدمت شما خوبان عرض کردم، گاه ما مصادری در تالشی و فارسی داریم که از یک ترکیب عطفی شکل گرفته‌اند؛ مثلا: *کرد و* *کار* ، *بیز و بنش* ، *بلک و بیز* و ...

ا خردن هده روزون *بلک و بیز* کره که درسته ووروش آبه. (بلک‌و‌بیز: تلاش، تقلا، افتادن و برخاستن و ..‌.)

۲. در چنین نمونه‌هایی، طرفین حرف عطف " و " را دو بن فعل شکل می‌دهد (هر دو ماضی یا هر دو مضارع یا یکی ماضی و دیگری مضارع).

۳. گاه حرف عطف " و " در این نمونه‌ها حذف می‌شود: شه‌اومه (رفت و آمد).

۴. گاه هم ممکن است کلمه‌ای که مفهوم مصدری دارد، نشانه مصدرش، "ار" باشد: رفتار، کشتار، و ... (شاید بیشتر این نمونه‌ها دخیل یا تحت تاثیر فارسی باشند).

۵. این پسوند "ار" در تالشی، همیشه نشانه مصدر نیست؛ مثلا گاه نشانه قید یا قیدساز است: ورار (هیزم یا هر آن‌چه که به اندازه یک بغل بتوان حملش کرد) و ...

#بهنام_ن_ماسال:
درود استاد
بیز و بنش
بلک و بیز
اینها باید اسم مصدر باشند درسته؟
اینها که مصدر نیستند

#دکتر_فرزاد_بختیاری:
درود بهنام عزیز
بله؛ این‌ها به‌لحاظ معنا و مفهوم و دلالت، مصدر‌ هستند؛ اما چون با مصدرهایی که سرچشمه افعال‌اند، تفاوت دارند، در کتاب‌های دستور به این‌ها هم اسم مصدر می‌گویند. نکته این‌جاست که ازنظر انواع کلمه از حیث مقوله دستوری، همه گونه‌های مصدر، اسم به حساب می‌آیند.

شما در این گروه می‌توانید فقط به مصدرهایی که بپردازید که سرچشمه و خاستگاه افعال هستند و به دیگر گونه‌های مصدر فعلا توجهی نداشته‌باشید؛ اما بهتر است در بررسی مصدر به معنای کهن و سنتی مصدر، دسته‌بندی آن‌ها از نظر ساخت لحاظ شود:

*الف) مصدرهای ساده*

وینده
چینده
سوته
خته
سیسته
پیسته
و ...

*ب) مصدرهای پیشوندی*

دخته
جینوئه
پداشته
رووشته (به این *رو* به عنوان یک پیشوند مصدر - فعل‌ساز، امروز صبح اشاره نکردم)
ویوشته
آدشته
آکرده
و ...

*ج) مصدرهای مرکب*

دیل کنده
دیل دوسته
دیل سوته
چناغ دوئه
تیمار کرده
آو دوئه
و ...

*د) مصدرهای عبارتی*

دس به کار به
درونج‌آرونج کرده
چناغ درنده
به دیل گته
نار آکوئه
تله چاف روبرده
دیلی سنگ آکرده
کلا کپی دنوئه
چونه آکرده
و ...

[۸/۳،‏ ۱۱:۵۳] #شهریار_پور_محمد: برخی از مصدرها در زبان تالشی_ گویش تالشلاجی(ایل خاشه بر):

آمه / Ameh : آمه
شه / sheh : رفتن
دیشته / deyeshteh : نگاه کردن
واته/ vateh : گفتن
مسه / maseh : شنیدن
ژه / zheh : زدن
هرده / hardeh : خوردن
خ^ته / kh^teh : خوابیدن
اشته / ashteh : ایستادن
ن^شته / n^shteh : نشستن
گته / geteh: گرفتن
گ^نه / g^neh : افتادن / به هم خوردن
آبه / Abeh : شدن
تاشته / tashteh : تراشیدن
وشته / vashteh : پریدن
دوشته/ dooshteh : دوشیدن
دیشته / deyeshteh : نگاه کردن
وینده / vindeh : دیدن
موشته / mooshteh : دویدن
منده/ mandeh : ماندن
کنده / kandeh : کندن
آوته / Avateh : کندن لباس
دکرده / dakardeh : پوشیدن
آکرده / Akardeh : گشودن
دبسته / dabasteh: بستن
دنشته / dan^shteh : سوار شدن
دشته / deshteh : دوختن
بیرده / birdeh : بریدن
ویرمه / virmeh : پایین آمدن
درانته / daranteh : کشیدن
پسسته / pes^steh : پاره کردن
زارنیه / zarniyeh : دریدن
گارد^نیه / gard^nyeh : گرداندن
چارخ^نیه / charkh^nyeh: چرخاندن
آن^موئه / An^mooey: نشان دادن
آپراشته / Aprashteh : تکیه دادن دو چیز به هم مانند تکیه دادن چوب به دیوار
ویداشته / vidashteh : پرتاب کردن
وته / vateh : بافتن
چرده / chardeh : چریدن
هنته / henteh : نوشیدن
کشته / kashteh : کاشتن
ک^شته / k^shteh : کشتن
دک^شته / dak^shteh: خاموش کردن

این مصدرها با اضافه شدن حرف «ن» به آخرشان هم تلفظ می شوند
مانند:
آمن / Amen
هردن/ harden
ختن /kh^ten
و ...

همچنین با اضافه کردن پیشوند های «آ_ب_پ_جی_د_وی» کاربرد هر کدام از مصدرها تغییر می کند
[۸/۳،‏ ۱۳:۰۹] #منصور_بلوری_گشت: ژَنده: زدنžade
مَنده: ماندن mande
دَوستِه: بستنdavaste
وینده: دیدنvide
چینده: چیدنčinde
کنده: کندنkande
وَنده: فرستادنvande
آدواِ: دادن ādoe
ویگته: گرفتنvigeten
دکرده: پوشیدنdakarde
ویکرده: ریختنvikarde
چیکرده: پهن کردنjikarde
جیوسته: آویزان کردنjivaste

ایشته: برخاستن ešte
دِشت‍ِه: دوختن dešte
پِوراتشته: ایستادن pevrašte
دَروفته: جارو کردن darufte
پِروفته: بالا آوردن لجن یا چیز از چالهperufte

آدشته: دوختن ādešte
دوشه: دوشیدن duše
خنته: نوشیدن xnte
هرده:خوردنharde
دپرده: پازدن dap^rde
ویپرده: لگدزدن،از روی کسی رد شدنvip^rde
ورده: آوردنvarda
پرده: راه رفتن p^rde

شاته:šata:توانستن
واته:گفتن

منصوربلوری از کردمحله،
شهر ری
[۸/۳،‏ ۱۴:۰۰] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش شهرستان آستارا

شِه še ، شِی šey : رفتن

ویندِه vinde ، ویندِی vindey : دیدن

گلِه gəle ، گلِی gəley ،
گلی یِه gəliye ، گلی یِی gəliyey : جوشیدن

گلُنی یِه gəloniye ،
گلُنی یِی gəloniyey : جوشاندن

[۸/۳،‏ ۱۴:۴۰] #علیرضا_پناهی_عنبران: تانی کرینگان سرستِه به مانند مرکزی از مصدر است استفاده میکنند
سر+است+ه
[۸/۳،‏ ۱۵:۰۹] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا

سرِه səre ، سری یِه səriye : خندیدن

سرِدَیم səredâym : می خندم ، دارم می خندم. ( مضارع اخباری )

سری یَیم səriyâym : خندیده ام ( ماضی نقلی )

سرُنِه sərone ، سرُنی یِه səroniye : خنداندن

سرُندَیم sərondâym : می خندانم

سرُنی یَمِه səroniyâme : خندانده ام
[۸/۳،‏ ۱۵:۱۶] #دکتر_فرزاد_بختیاری: درود بر ضیاء عزیز
این‌که در تالشی شمالی نشانه مصدرساز دوشکلی است و علاوه بر e، نشانه ey هم داریم؛ حتی اگر واج قبل از نشانه مصدر، صامت باشد، بسیار جالب است.
گویا در برخی از نواحی تالش جنوبی هم این شکل از نشانه مصدر وجود دارد؛ مناطقی مثل چسلی ماسال، تنیان (تنون) و شاید برخی از مناطق فومنات (البته خیلی مطمئن نیستم. باید بررسی شود).

سپاس از روشنگری حضرت‌عالی🙏🌹
[۸/۳،‏ ۱۵:۲۸] #مریم_محسنی_ماسال: در گویش ماسال
سره səre : وراجی کردن، یکریز حرف زدن، نالیدن، نعره پلنگ
[۸/۳،‏ ۱۵:۳۳] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا

لوَه سرَه ləvâ sərâ : خنده با لب ، خنده ملیح ، خنده کوچک، خنده فقط با لب ها ..
[۸/۳،‏ ۱۵:۳۴] #عاشوری_شولم_فومن: اینجا مامی گوییم
خنداوندِه xāndavəndeh : خنده دادن
#حسین_زاغی_ماسال :
درود
خنداونده:خنداندن
الاونده :آروم کردن،ساکت کردن
الاخنده : چیزی را به جای گیر دادن
وووو

[۸/۳،‏ ۱۵:۴۰] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال: درود بر همگی
آیا مصدرهای زیر در تالشی جنوبی وجود داره؟

آمٚرزییِه (āmərziye): آمرزیدن
پَسٚندییِه (pasəndiye): پسندیدن
ایسپاردِه (ispārde): سپردن

[۸/۳،‏ ۱۵:۴۳] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *پسندییه* ، پرکاربرد است.
*آمرزییه/ آمورزییه* ، کم کاربرد است.
*ایسمَرده/ ایسمارده:سپردن
و باید شکلی از همان *اسپردن* / *اسپاردن* باشد.
[۸/۳،‏ ۱۵:۴۸] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *ایسماره‌خونی* :
خواندن خطبه عقد (اگر اشتباه نکنم)، عقد کردن
[۸/۳،‏ ۱۵:۴۹] #علیرضا_پناهی_عنبران: آسپاردِه/داست پاردِه/داست باردِه=سپردن
امری بسپور
در تالشی شمالی کاربرد دارد

[۸/۳،‏ ۱۶:۰۹] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال: ببخشید 🙏

فعل خوئِه (xue) به چه معنیه؟

آیا فعل یارِه (yāre) به معنی جرأت داشتن، به صورت یاشتِه (yāšte) هم وجود داره؟

در فعل مرکب خله ویچاکنده (xəle vičākənde)، ویچاکنده (vičākənde) به تنهایی چه معنی‌ای داره؟

آیا معادلی برای فعل آفریدن داریم در تالشی جنوبی؟
[۸/۳،‏ ۱۶:۱۲] #علیرضا_پناهی_عنبران: خوفیئه /سایش زخم و ابجاد کبودی در اطراف آن
اوفَیِه /آفریدن
[۸/۳،‏ ۱۶:۴۰] #دکتر_فرزاد_بختیاری: مصدر ساده *خوئه* (xue) ظاهرا کاربردی ندارد؛ اما برخی از شکل‌های پیشوندی آن رایج است: *جیخوئه* ، *ویخوئه* ، *پخوئه* و ...

و گاه شکل مرکب: *پا خوئه* (لگد کردن)

با توجه به نمونه‌های پیشوندی این مصدر، شاید برابر *خوئه* در فارسی، همان *سپوختن* باشد.
[۸/۳،‏ ۱۶:۴۵] #دکتر_فرزاد_بختیاری: شکل دیگر مصدر *یاره* که *یارسته* (yārəste) است، در ماسال کاربرد بیشتری دارد‌.

مصدر *یاشته* (yāšte) در اصل به معنای بلند کردن است؛ اما گاه فعل‌های در تالشی ماسال داریم که علی‌القاعده باید از مصدر *یاره* / *یارسته‌* مشتق شده‌باشند؛ اما شباهت ظاهری با مصدر *یاشته* دارند.
مثلا:
*نیارستمه‌شه* : جرئت نکردم بروم.
*نیاشتمه‌شه* : جرئت نکردم بروم.

#علیرضا_پناهی_عنبران:
سپوختن گوسفنِه به زور فرو کردن

#عارف_محمدقلی_پور_ماسال:
بله، به نظر از یه ریشه هستن
خوفیئه تالشی شمالی هم جالب بود، که به نظر میاد همون خوئه تالشی جنوبی باشه

خیلی از افعال این‌طور هستن که در تالشی شمالی یه معنی دارن و در تالشی جنوبی معنی دیگه‌ای

مثلا در تالشی شمالی برای جنباندن گهواره از واژه‌ی لُکنیِه (lokniye) استفاده می‌شه، در حالی که در تالشی جنوبی لاکٚندِه (lākənde) به معنی «بر زمین گذاشتن» هستش

و حیف که از تالشی مرکزی کتابی نداریم که بشه اونم بررسی کرد

سه شولون به سه شب وسط تابستان یعنی ١٤-١٥-١٦ مرداد ماه که دمای هوا در این سه شبانه روز بسیار بالاتر از سایر روزهی تابستان به همراه شرجی طاقت فرساست ،گویند.
علت نامگذاری سه شولون که تالشان این سه شب را خطرناک دانسته و به ییلاقات می رفتند از قرار زیراست :
سینه به سینه از بزرگان نقل شده است در ادوار گذشته بعلت گرم شدن بیش از حد کره زمین وعدم بارش باران (بخیل شدن آسمان نسبت به زمین ) وآب شدن یخهای قطبی و پر آب شدن رودخانه وولگا وافزایش شدید آب ورودی های دریای خزر، اکثر قسمتهای پست و هموار حاشیه خزر بویژه جلگه گیلان و منطقه تالش زیر آب می رفت و زندگی تالشان بنا به موقعیت منطقه در فصل زمستان در جنگل و مناطق پست ودر تابستان در ارتفاعات ییلاقی سپری می شد.
آنان که از تمکن مالی خوبی برخوردار بودند بطور دایم ساکن ییلاقات بوده اند.
پس از گذشت زمان پیشروی آب در جلگه گیلان و اتمام دوره بارندگی ، مجداداً یخ زدن قطب شمال شروع شده وعقب نشینی آب خزر آغاز می شد. مجددا تالشان به حاشیه خزر یعنی همواری روی آورده ومشغول کشت برنج می شدند.
با عقب نشینی آب از جلگه خزری کماکان عمق آب سفره زیر زمین و رطوبت در همواری گیلان بالابود.
قسمتهایی از منطقه که امکان برگشت آب نبود به صورت مرداب و باتلاق باقی می ماند .
با توجه به اینکه امکانات رفاهی مانند سیستم های برودتی و سرمایشی و آب آشامیدنی خنک به دلیل نبود برق مهیا نبود و مردم به ناچار مجبور به استفاده از آب نهر وچاه نسبتا غیر بهداشتی بودند.
اکثر مردم روزهای گرم را در ییلاق سپری می کردند ، ولی عده ای نیز در این سه شبانه روز که شدت گرما و رطوبت در اوج خود قرار داشت جهت حفاظت از مزارع برنج مجبور به سکونت سه شولون در جلگه بودند ، گرما زده شده و مبتلا به تب شدید می شدند و حتی کسانی جان خود را از شدت گرما و شرجی از دست می دادند.
گذشتگان علت مرگ و میر و بیماری در این فصل سال در جلگه گیلان را گرمای شدید سه شبانه روز دانسته و آنرا سه شولون نام نهاده و توصیه کرده اند احدی دراین سه شب در جلگه نمانده وبه ییلاق برود.
گرمی شدید باعث تب شدید شده و با توجه به اینکه تب فصل گرما به مراتب خطرناکتر از تب فصل سرماست .این موضوع یکی از علل حساسیت تالشان قدیم به سه شولون بوده است.
تهیه و تنظیم: فرمانعلی پاسبان چوئه ژیه

#دکتر_فرزاد_بختیاری
بسیار عالی

سپاس‌گزارم مهندس زاغی عزیز
و نیز قدردانی می‌کنم از پناهی نازنین و بانو صبای پرتلاش🙏🌹

از هر سه بزرگوار آموختم. با توضیحات خوب‌تان بر بنده منت گذاشتید.

*پس:*

۱. شکل نوشتاری این نام‌واژه (نام زمانی خاص) به‌صورت *سه‌شولون* درست است.

۲. *سه‌شولون* تشکیل شده از: سه+ شو+ صامت میانجی " ل " + نشانه جمع حالت غیرفاعلی "ون/ un".

۳. معنای تحت‌اللفظی این واژه می‌شود: *سه‌شب‌ها* (به جای سه شب).

۴. این *سه‌شولون* (سه‌شب‌ها) در اصل یک گروه اسمی متشکل از صفت شمارشی پیشایند *سه* به‌علاوه *شو* به‌عنوان اسم و هسته و نشانه‌ جمع *un* است که کارکرد اسمی/ نامی پیدا کرده (در هیئت یک کلمه).

۵. و یک نکته دستوری مهم این‌که با هسته این گروه اسمی، یعنی *شو* ، صفت شمارشی پیشایند *سه* و نشانه جمع هر دو آمده‌است؛ چیزی که دست‌کم در تالشی جنوبی امروزه دیده‌نمی‌شود‌.

۶. این ویژگی در برخی از اسم‌مکان‌ها یا جای‌نام‌های تالشی جنوبی هم دیده‌می‌شود؛ مثل *سه‌برارون* ، *سه‌سرون*، *هفت‌دغنون* (هفت‌دغنان) و ...

۷. و در این نام‌ها (جای‌نام‌ها و زمان‌نام‌ها)، نشانه جمع، اغلب *un* یا *نشانه جمع حالت غیرفاعلی* است‌.

[۸/۳،‏ ۱۵:۰۹] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا

سرِه səre ، سری یِه səriye : خندیدن

سرِدَیم səredâym : می خندم ، دارم می خندم. ( مضارع اخباری )

سری یَیم səriyâym : خندیده ام ( ماضی نقلی )

سرُنِه sərone ، سرُنی یِه səroniye : خنداندن

سرُندَیم sərondâym : می خندانم

سرُنی یَمِه səroniyâme : خندانده ام
[۸/۳،‏ ۱۵:۲۸] #مریم_محسنی_ماسال: در گویش ماسال
سره səre : وراجی کردن، یکریز حرف زدن، نالیدن، نعره پلنگ
[۸/۳،‏ ۱۵:۳۴] #عاشوری_شولم_فومن: اینجا مامی گوییم
خنداوندِه xāndavəndeh : خنده دادن
[۸/۳،‏ ۲۰:۵۳] #کوهزاد: دورود
اندر کوهپایه یی ترین بخش تالش جنوبی آنجا کوهها چون کوهان اشتران پست وبلند درپیشگاه چشمت خرامان یادآوره مردان و زنانی ازجنس
" اَژدغا لاس " هستند.

" سره" səre نوعی‌ نعره رجزخانانه برآوردن

" جره " jəre وراجی کردنست

#منصور_بلوری_گشت :
با درود
جره :jorra، زجه وناله ای که از سردرد می کشند، معمولن به گربه ها
نسبت می دهند،
هنته ک جره کشی
شاید صدای حیوانات دیگری هم چنین باشد
جر:ĵr: به دلمه شدن شیر هم
می گویند
جر یا ور ژنده :jer یا ver: کسی که زیاد حرف می زند وحرافی می کند
البته شاید در مناطق مختلف معانی
متفاوتی داشته باشد
باتشکر منصوربلوری، کردمحله
شهرری

[۸/۳،‏ ۲۱:۱۲] #عاشوری_شولم_فومن: سئوال اینجاست چرا سه شو لون به شکل سه شوون یا سه شوئون صرف نمی شود ؟
وجود حرف ل چه ضرورتی دارد ؟
یعنی این ل چه توجیهی دارد ؟

[۸/۳،‏ ۲۱:۰۸] #مریم_محسنی_ماسال: استاد گرامی
صامت میانجی ل یا کلا هر صامت میانجی چطور بوجود می آید آیا دستوری خاص دارد؟
[۸/۳،‏ ۲۱:۳۲] #دکتر_فرزاد_بختیاری: ۱. صامت میانجی معمولا زمانی ظاهر می‌شود که دو واج مصوت کنار هم قرار بگیرند و تلفظ آن‌ها ممکن نباشد. در این شرایط، صامت میانجی مابین آن‌ دو قرار می‌گیرد تا تلفظ راحت‌تر صورت بگیرد.
مثلا:
گا (gā) + -ِ ن (en)
که پایان "گا" مصوت بلند ā دارد و آغاز نشانه جمع -ِ ن، مصوت کوتاه e. از آن‌جایی که تلفظ این دو مصوت ممکن نیست، صامت میانجی همزه یا صامتی شبه همزه آن خلا را پر می‌کند:
گائن (gā?en): گاوها
علامت ?، همان صامت میانجی است که ما در آوانویسی‌ها اغلب رعایتش نمی‌کنیم.

۲. اما ماجرای / *ل* /میانجی در سه‌شولون، کمی متفاوت است؛ توضیح این که صامت /v/ در پایان واژه *شو* (šav)، در نتیجه ویژگی‌ها یا فرایندهای آوایی، اولا خیلی ضعیف تلفظ می‌شود؛ به‌شکلی که مصوت a قبل از آن، پررنگ‌تر دریافت می‌شود، ثانیا این صامت ( *v* ) در این موقعیت چنان نیم‌مصوت *w* به‌ گوش می‌‌شود و قابلیت صامت بودن خود را تا حدود زیادی از دست می‌دهد. همین ویژگی باعث شده‌است که گویشور با این صامت *v* در این جایگاه مثل یک مصوت یا نیم‌مصوت برخورد کرده و مابین آن و واج مصوت *u* آغاز نشانه جمع، صامت / ل / آورده‌است.

۳. این صامت‌های میانجی در تالشی، فقط تعداد مشخصی از صامت‌ها هستند؛ نه هر صامتی. صامت /ل/ یکی از واج‌های میانجی انگشت‌شمار تالشی است که در دوبیتی‌های شفاهی این زبان و نیز در گویش مرکزی فعلی می‌توان به نمونه‌هایی از آن دست یافت؛ مثلا *مولون* یعنی موها.

👆👆

برداشت بنده است و پرونده بحث برای رد و قبول باز است.

[۸/۳،‏ ۲۱:۵۰] #مریم_محسنی_ماسال:
ممنونم از توضیح خوب و جالب شما
یک پسوند لی در تالشی داریم به معنای تقریبا" ای" مثل خا لی به معنای ای خواهر یا خواهر جان یا برا لی ای برادر یا برادرجان با این ل شاید ربط داشته باشد
[۸/۳،‏ ۲۱:۵۱] #علیرضا_پناهی_عنبران:
کینه لی،کینه لِه،کینه لیمان
پسوند مهربانی
ددلی :بابایی :پدر مهربانم
در عاطفی و مهربانی
گلَلی علیم :علی تنهایم
[۸/۳،‏ ۲۱:۵۶] #منصور_بلوری_گشت:
با درودیک اندازه وارد دنیای قدیم بشویم
با این کنایه ی محلی
کیللی کیللی افرازه گردن

ت را اولادنبو چ خازی کردن

شعری بین مردم دهان به دهان می‌شود بنظرم، لی تحبیب باشد
به معنی ای نازنین ،رولی جان
ممکن لی تصغیر باشد،
مانند کودک
خردک،مامک وغیره

#دکتر_فرزاد_بختیاری:

*لی* ، *لا* و *له* در تالشی کارکردهای متفاوتی دارند: گاه نشانه ندا، گاه پسوند تحبیب، گاه نشانه نکره و گاهی چند کارکرد را با هم دارند. با وجود این، بعید به نظر می‌رسد که /ل/ سه‌شولون پیوندی با این لی، لا و له داشته‌باشد.

#شهریار_پور_محمد:
جناب دکتر پسوند لون نمیتونه بمعنی جمع بکار رفته باشه؟
مثل کولون که جمع کوههاست
#دکتر_فرزاد_بختیاری:
*کولون* = کو (کوه) + صامت میانجی ل + نشانه جمع حالت غیرفاعلی ون/ un.

"ل" نمی‌تواند واجی از واج‌های نشانه جمع باشد. نشانه‌های جمع اصلی تالشی عبارت‌اند از:
*یک* ) en یا e نشانه حالت فاعلی
*دو* ) un نشانه حالت غیرفاعلی

#ضیا_طرقدار :
در گویش شمالی زبان تالشی، بین دو مصوت و یا بین یک مصوت و یک صامت ، یک صامت میانجی می آید در بیشتر مواقع و گاهی هم نمی آید.. و آن صامت میانجی همیشه، ی y ، هست ..

بعید است ، ل l ، صامت میانجی شود در تالشی .. ولی می شود در واژه های تالشی جنوبی بررسی کرد

#دکتر_فرزاد_بختیاری :
تا جایی که اطلاع دارم، در تالشی جنوبی و مرکزی، تعداد صامت‌های میانجی بسیار بیشتر از آن چیزی‌ است که حضرت‌عالی تصور می‌فرمایید. این وضعیت در فارسی نوشتاری معیار معاصر هم کاملا قابل پیگیری است.
مثال:
دانشجو+ان: دانشجویان (میانجی y)
ستاره+ان: ستارگان (میانجی g)
پله+ان: پلکان (میانجی k)
نیا+ان: نیاکان (میانجی k)
بانو+ان: بانوان (میانجی v)
ترشی+ات: سبزیجات (میانجی j)
و ...
کاربرد واج‌های میانجی /ل/ و امثالهم در تالشی جنوبی تقریبا یک ویژگی کهن است و امروزه فقط می‌توان در نام‌واژه‌ها و دوبیتی‌های قدیمی جست‌جویش کرد؛ اما در تالشی مرکزی هنوز واج‌های میانجی /ل/ و یا /م/ به کار می‌روند.

پرکاربردترین صامت میانجی در تالشی، همزه یا واجی شبه همزه است که گاه شکل آوایی آن معجونی از همزه، h و w است. و این میانجی هم چنان‌که شما و برخی از خوبان به‌درستی اشاره کرده‌اید، گاه به‌تنهایی یا همراه با بخشی از یک عنصر زبانی دیگر، مثل نشانه‌های جمع، حذف می‌شود یا شکلی تازه پدید می‌‌آورد.
مثال:
۱. کینه > کینه‌ئن > کینن (حالت فاعلی)
۲. کینه > کینه‌ئون > کینان (حالت غیرفاعلی)

[۸/۳،‏ ۲۳:۱۴] #سعید_بشری_ماسال:
سلام
فکر کنم در حالت مفعولی از " وُن" استفاده می‌کنیم:
اِم دارون کی دَوِرده؟
و در حالت نسبت دادن از " ِن" .
اِم دارِن خیلی قشنگینه.
(البته نیاز به توضیح بیشتر دارد.)
[۸/۳،‏ ۲۳:۲۶] #دکتر_فرزاد_بختیاری:
درود پیله برا

امون نه منابع کو وان: حالت فاعلی و غیرفاعلی.

#ضیا_طرقدار :
زبان تالشی - گویش آستارا

هردانون hərdânun : کودکان
هردانه hərdânə : کودکان
حالت فاعلی و غیر فاعلی

سُر sor : سال
سُرون sorun : سالها

دو do : درخت
دون don : درخت ها

[۸/۴،‏ ۱:۴۸] #ضیا_طرقدار: اگر در واژه ای دو مصوت پشت سر هم باشند، یکی از مصوت ها حذف می شود در بیشتر مواقع..

مثال :

دواون doun = دون don : درختها

رواون roun = رون ron : راه ها
[۸/۴،‏ ۱:۵۱] #ضیا_طرقدار: پرسش :

اگر واژه ای آخرین حرفش مصوت باشد در حالت فاعلی و غیر فاعلی چگونه جمع بسته می شود ؟؟!!

مثال :

کِلَه ، کیلَه ، کینَه : دختر
[۸/۴،‏ ۱:۵۴] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال: تالشی ماسال:
فاعلی: کینَه‌ئِن
غیرفاعلی: کینَه‌ئون یا کینون

تالشی اسالم:
فاعلی: کٚله‌ئِه
غیرفاعلی: کٚلَه‌مون
[۸/۴،‏ ۲:۰۰] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال: ماسال:

کینون/کینَه‌ئون دییَس

کینِن/کینَه‌ئِن شینَه

[۸/۴،‏ ۲:۱۳] #شهریار_پور_محمد:
ما هم به این دو صورت جمع بستن را برای تمام کلمات داریم :
خ^ردنن
خ^ردنون

آدمن
آدمون

شمه ئه
شمه ئون

یالن
یالون

روکن
روکون

برائن
برائون

خالائن
خالائون
[۸/۴،‏ ۷:۲۵] #مریم_محسنی_ماسال: کینان/ کینَئون دیس
کینن/ کینَین شینه
شمَیِن. شماها
شمَئون
براین. برادرها
برائون
برورِن
بروَرون
خاین خواهرها
خائون
خوئَرِن
خوئرون

زوئه zuwa
زوآنzuān
زوئِنzuen
زوئَیِنzuayen

#نشانه_های_جمع_در_تالشی

[۸/۴،‏ ۱۱:۱۷] #حجت_دامن_کش_سیاهمزگی: سلام ببخشن ، گرزک یا بولَنگ؟
[۸/۴،‏ ۱۱:۲۳] #بیت_اله_صفری_فومن: ویشتر گرزک وایٓم

البت، بولنگ نی وایٓم
🙏🙏🙏
[۸/۴،‏ ۱۱:۳۰] #دکتر_فرزاد_بختیاری: امه *زرزنگ* (zarzang) وایم.
[۸/۴،‏ ۱۱:۳۲] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *بولۨنگ* ای‌جور عسله‌مشی نه وایم.
ای را قدیمنه "خردنه شعر" نی دارم:

شیمه بولنگی که‌ وَر
بولنگی پری‌به تَوَر
و ...

[۸/۴،‏ ۱۳:۲۹] #علیرضا_پناهی_عنبران:
تَشی taši :تشنه
تَشیانی،تَشیانَتی tašiānati :تشنگی (مدت دار)
تَشیان tašiān :معادل فارسیشو باید پیدا کنم
زبان تالشی/نمین_عنبران
[۸/۴،‏ ۱۳:۳۱] #علیرضا_پناهی_عنبران: وَشی vaši :گشنه
وَشیانی،وَشیانَتی vašiāni,vašiānati:گشنگی(مدت دار)
وَشیان vašiān : معادل فارسیشو باید پیدا کنم

#اسماعیل_دوستی_خوشابر :

یَندِه= بِیَن=بَین=مَاَین
آریَندِه=آریَن=آمَریَن
ویریَندِه=ویریَن=مَویریَن
دریندِه=دَریَن=مَدَریَن
هینتِه=بِنج=مَهِنج
دروتِه=دَروج=مَدَرِج
ویروته=ویروج=ویمَرِج/مَویروج
پرونتِه=پِرونج=پِمَروج/مَپِرونج

دوستی/ خوشابر

#معصومه_اپروز :
درود بر شما در لهجه گسگره ای جاده ماسوله به مصدر برنده انداختن میگیم بَریَندِه
بریندمه
بریندره
بریندشه
و به جای مصدر ینده / فرستادن میگیم وَندِه
وَندمَه
وندره
وندشه
...
برای مصدر آرییه :میوه داری کو آرییه
میگیم
آبوئه
برای مصدر ورشتیه یا ویلرزیه میگیم جیبلِنگیه
مثال میمون داری کو جیبلِگیه :میمون به درخت آویزان است
#منصور_بلوری_گشت"
با درود
در مورد مصدر ینده:yande
بیندمه:bayand^ma: انداختم

بیندیره: bayandira انداختی

بیندشه: bayand^šaانداخت

بیندیمونه:bayandimonaانداختیم

بیندورینه:bayandorina: انداختید

بیندوشونه:bayandišona,انداختند

ینده با ونده دومعنی می دهد

ونده: فرستادن
وندمه:vand^maفرستادم
وندیره:vandiraفرستادید
وندشه:vand^šaفرستاد
وندیمینه:vandimina فرستادیم
وندیرونه:vandironaفرستادید
وندوشونه:vandošonaفرستادند

منصوربلوری ، کردمحله
شهر ری

[۸/۴،‏ ۱۴:۲۹] #دکتر_فرزاد_بختیاری: در ماسال هم *پشی* میگیم و هم *پشیر*
[۸/۴،‏ ۱۵:۳۹] #منصور_بلوری_گشت: با درود
هرگاه چندنوع حیوان یا هر گونه ی مختلفی باهم مخلوط شوند
می گوییم:
پشی آبینه paši _abina
اما اگر چند مالک گاو یا رمه باهم مشترکن به ییلاق یا قشلاق می رفتند
می گفتند، پشیرpašiyar هستیم،
بلوری گشت
[۸/۴،‏ ۱۶:۰۴] #شهریار_پور_محمد:
با تشکر از شما
ما هم پشیار میگیم
آیا پشیار میتواند بجای شریک بکار گرفته شود؟

[۸/۴،‏ ۱۶:۱۵] #دکتر_فرزاد_بختیاری: بله؛ پسوند ār و yār در تالشی و تاتی خلخال صفت فاعلی‌ساز است:
وینار: بیننده
مسیار: شنونده

[۸/۴،‏ ۱۷:۲۶] #معصومه_اپروز: درود بر شما در منطقه فومنات
آوین؛ویندَه‌نینvlndanin/بیننده
امس ؛مَسَّه‌نین :شنونده
آواج؛ واتهَ‌نین / گوینده
آبَر :بَردَه‌نین :کسی که چیری یا خبری را میبرد
...
گویش گسگره ای فومن

[۸/۴،‏ ۱۷:۵۵] #دکتر_فرزاد_بختیاری: *ویندَه‌نین* ، *مسه‌نین* ، *بردَه‌نین* و ...

بیشتر کارکرد صفت لیاقت را در تالشی دارند: دیدنی، شمیدنی، بردنی و ...
[۸/۴،‏ ۱۷:۵۶] #شهریار_پور_محمد: برخی از واژگانی که با فعل «دیدن» ساخته می شوند و کاربرد خاص دارند:

ویندنی/ ویندنین : دیدنی و قابل رویت
دیشتنی/ دیشتنین: دیدنی و زیبا
ویندمونی : در مقایسه با
موینده : ندیده و چشم و بی جنبه
اوین : بیننده و بینا
دیس آدیس : دید زدن و مراقبت

#معصومه_اپروز:
درود خوردنی هردِه‌نَه چی / هرده‌نه بار دیدنی:ویندِه‌نه‌چی
شنیدنی: مَسِنه‌چی
پوشیدنی: دَکَردِنه‌چی
...

ممنون استاد واته نین گوینده
برده نین
هرده نین
پس هشته نین
کشته نین
دزیه نین
وینده نین
شه نین
دوازنده نین
پَتَه نین
ساخنه نین یا ساته نین
همه در منطقه ما به شکل صفت فاعلی معنی میشوند
مصدر ‌- نین
صفت فاعلی
ما اصلا اَوه وا اوه مس اوه وین... نداریم

[۸/۴،‏ ۱۸:۱۳] #وحید_علیپور_شفت: سلام
يك فعل كمتر شنيده شده به ذهنم رسيد گفتم اينجا هم شيير كنم
فلكندن :fəlekənden
به معنى ماليدن
مثلا اشتن چمون هنده فلكندشه ايما كردشونه
انقدر چشمهاش رو ماليده پف كردن
[۸/۴،‏ ۱۸:۱۶] #شهریار_پور_محمد: ما میگیم فرکامنیه
فرچین: با پنجه های فشار دادن
مانند چنگ زدن خمیر نان که خمیر از لابلای انگشت بیرون میزند
[۸/۴،‏ ۱۸:۱۸] #شهریار_پور_محمد: ویراشنده/ ویراشون : تکاندن

مانند تکاندن سفره غذا یا فرش و موکت
[۸/۴،‏ ۱۸:۲۲] #حسین_زاغی_ماسال:
درود
*فل* + کرده شه
*فل کرده شه*
[۸/۴،‏ ۱۸:۲۳] #وحید_علیپور_شفت:
ويللوئه :villoe: تکان دادن سفره

[۸/۴،‏ ۱۸:۲۵] #منصور_بلوری_گشت: ویپش: vip^š: محکم به زمین زدن حریف
ویللویه: villoye: تکان دادن سفره

آویشته، آویشتن:āvišten: پاک کردن برنج
پوشته:pev^šte:پیچیدن،

بلوری از گشت

[۸/۴،‏ ۱۸:۴۵] #دکتر_فرزاد_بختیاری: درود درود
ما می‌گیم:

*فیلکنده* (filəkənde)/ *فیلکندن* (filəkənden)

[۸/۴،‏ ۱۸:۵۴] #کوهزاد:
دورود
ماهم " فیلیکنده " میگیم
[۸/۴،‏ ۱۸:۵۴] #منصور_بلوری_گشت:
درود جناب بختیاری
فیلکنده: چیزی با دست مالش دادن
[۸/۴،‏ ۱۸:۵۶] #کوهزاد:
ایسرن .. " پیلیکنده " نی وان
مپیلکن . چده پیلیکنی

[۸/۴،‏ ۱۸:۳۸] #کاظم_میرزایی_گسکره: ببری گتمه، زمین (ویپشتمه)
سنگی چه مینکمی (دپشتمه)

چه لشی پیله بزه موئه چادری (پپشتمه)

بردمه مندن، داری پلو اسکتینه (آپراشتمه)

دمکه (ویداشتمه) سه گله خج (بریندمه)

هنی دمکه (پریندمه)

ده گله خج (ویریندمه)
پیله سبه مین (دریندمه)

گره (پیگتمه) داری
چنگی آریندمه

گویش گسکره
کاظم میرزائی

#شهریار_پور_محمد:
واژه هایی برای انسان:
کشک kašk : جوگیر
کرچ kərč : خودخواه و بی جنبه
زاک^ن zākən: جذبه و ابهت
تازه پرس tāzah peras: نوجوان
پیوندی payvandi: نامزد
چیلینه čilaynah: نوزاد
چنگه لیزه čangah lizah : راه رفتن با چهار دست و پا
پاپ^ر pāpər: نوپا
رسیده rasidah: بالغ
عاقیلaāqil: میانسال

واژه هایی برای حیوانات:
هوشت hüšt : وحشی
خ^راز xərāz : رمیدن
امل^ک amlək : اسب رام نشده
آو^ر āvər : باردار
پوره pürah : توله خرس
ف^چ fəč : توله خوک
سیا مال siya māl : گاو و گاومیش
ایسبیه مال isbiyah mal : بز و گوسفند
پس pas : گوسفند
بزه کوله bəzah külah : بزغاله
اشیا ašyā: حیوانات درنده

[۸/۴،‏ ۱۹:۰۰] #شهریار_پور_محمد: ف^ر fer : دور انداختن
معادل فیشان در گیلکی

تاو آدوئه: پرتاب کردن

تاو تاوه: تند و عجولانه

انمسی anamasi : به کوچه علی چپ زدن
[۸/۴،‏ ۱۹:۱۴] #منصور_بلوری_گشت: با درود وخسته نباشید

چاکنده: ĉak^nde: شکستن

مچاکن: maĉak^n: نشکن

پچاکن: از وسط چیزی را شکستن

ویچکیون: فلج
ژولیک: زبر و زرنگ

[۸/۴،‏ ۱۹:۱۶] #زلیخا_صبا_ماسال: زاکون :Zakun: اقتدار و قدرت
زولوک: Zoulouk: زرنگ و با هوش

زصبا ماسال
[۸/۴،‏ ۱۹:۱۶] #شهریار_پور_محمد:
واژه های از گویش تالشلاجی:

ایبرت İbrət : زشت
خاس xās : زیبا
تارلی tārali : مناسب
کنه kanah: کهنه
دگنه dagneh: افتادن و ناتوان شدن
چ^لکیسته čəlkistah: چروکیده
جان کندوم jān kandüm : در حال مرگ
هیچ برشه hič baršeh : از بین رفتن / مرگ
[۸/۴،‏ ۱۹:۱۸] #شهریار_پور_محمد:
سولوک sülük: سازش
مشکهmaškah به معنای پستانک داریم

[۸/۴،‏ ۱۹:۵۶] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود
زاکۊن zākün :ذات
گیر gir :توان
گیرین girin:توانمند
زۊ zü :زور
زۊ دۊ züdü :زورمند
زبان تالشی/نمین_عنبران
[۸/۴،‏ ۲۰:۰۲] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود
تیلیک: زبر و زرنگ
😍🌹
[۸/۴،‏ ۲۰:۰۸] #شهریار_پور_محمد:
چسک čəsk : زبر و زرنگ
زورار zürār: قدرتمند / زورمند
ق^برق qəbraq: چاق
لر lar : لاغر
فوتر fütar: کوتاه
پاچ pač: کوتوله

[۸/۴،‏ ۲۰:۱۴] #علیرضا_پناهی_عنبران: لۊد lüd: لاغر
سٚراف sırāf:چاق
کۊک kük :چاق
زبان تالشی/نمین_عنبران
[۸/۴،‏ ۲۰:۱۵] #علیرضا_پناهی_عنبران:
نوزٚک nuzək:نازک
تَنٚک tanək:تُنُک
زبان تالشی/نمین_عنبران

[۸/۴،‏ ۱۹:۲۱] #زلیخا_صبا_ماسال: مچکه یک واژه ای است که کمتر به گوشه ذهن کسی می آید می خواهم بدانم کسی میداند.
اگر کسی از دوستان برایم توضیح دهد خیلی خو شحالم می کند
[۸/۴،‏ ۱۹:۵۶] #هویه_تحویلداری_رضوانشهر:
سلام بانوصبای عزیز
درگویش رضوانشهری
پلامچکه داشتیم. که درسن دبستان شش تاهشت ووو سالگی بیاددارم چنددختربچه بااجازه بزرگترهابرنج ومقداری خوراکی باهم مکانی راانتخاب میکردیم که پخت وپزمادرآنجادورازچشم ودخالت بزرگترهاانجام میگرفت بایدبگم گاهی اختلاف سلیقه هم پیش می آمدکه دریادگیری کودکانه بی تاثیرنبود.
آنروزبهترین روززندگی مابود.
بنظربنده مچکه یعنی همون شراکت درپخت غذای کودکانه،
شایدبطورکامل نتونستم
یادایام راکامل کنم
هویه تحویلداری رضوانشهر
[۸/۴،‏ ۲۰:۱۰] #مریم_محسنی_ماسال:

با سلام و درود بر خانم صبا
پلا مچکه مزا بازی کودکانه دخترانه است که به فارسی خاله بازی می شود.
[۸/۴،‏ ۲۰:۲۶] #شهریار_پور_محمد:
ما بهش میگیم ده ده مزا dehdeh məza
[۸/۴،‏ ۲۱:۰۷] #هویه_تحویلداری_رضوانشهر: درود
مامیگیم مانی مزا(یعنی خاله بازی)

[۸/۴،‏ ۲۰:۱۴] #زلیخا_صبا_ماسال:
پلا مچکه مزا. همان پلا پختن کوچک بچگانه هم هست. شما دوستانم همگی یاریم کردید ممنونم

قدیمون هم ماقه گیریه همه سر سرجیراده( پیگرییه) بیستینه چَوون دیل خای بشین گیلون ده گیریه لذت نداری ده مزاکرده پلا مچکه مزاکه کته مزاسوزه سری ویتیله.مزه نداری ده شتیلی دارشتی تنخایی چینده مزه نداری همه جا تاسینا
ای( گیدییه) قدیمه داوره گیریه هیچی ده لذت نداری حتی مالین نی گیلون دیسی کو گیلونی را ونگ کرین
بدز سه شولون ایلی ایلی که ئون لتِن ویبین دیلن نی گریستینه و هرکوچی که را دَلَکی گیلونی راچده( تاسین) آبی
ام مینکی کو. بضی که حشم دارین چوون ای بنه بیسته تا آخر تاوستون گیریه بومونین تادئیر بنه بجارون درز برزی دچینین
گاهی. گیریه کو گیله کوچن همه شین ده( هویا هویا کَر ) نمونی
کینه کته که"اشتن ننه نه گیریه کو مندا
چه رفقن همه شینا گیلون شی که کفاینه کله سوزه سری نشی اشتن ده پا کشه آگری
سیفله چالی لکندیکوکه کوچن رویَردینا دی یسی چه ننه ای را دَخونی بله جان چرا تنخایی نشتیره بری چمن وری بنش.
کینه کته وای نخام از چرا بی مَشوم گیلون مه را گیریه تاسینه ننه وای بله الان گیلون برزه پهِ مایه ته توَه گیر بی
ته گیریه هوا مندیره نموره. که ئون نمه بو ته ویلاکنه بما تاک بی رفقه گیریه چتینا مَندن
زصبا

#کوهزاد
دوستی دارم که اشتن
ممه کا مسه شا .(فرهاد رزاپور)

که دریانه وای " نیله خم "

نیله خم : Nila khəm :دریا

#شهریار_پور_محمد:

«ج» برای بیان انتساب به محل زندگی یا زادگاه بکار میرود
پونلج: اهل پونل
ماسالج : اهل ماسال
فومنج : اهل فومن

#عارف_محمدقلی_پور_ماسال:
بله درسته
کوئَج (kuaj): کوهی
راجی: اهل ری یا منتسب به ری
در فارسی: رازی

در تالشی شمالی ژ به کار می‌برن
لانکُنٚژ (lankonəž): لنکرانی

[۸/۴،‏ ۲۲:۴۲] #اسماعیل_دوستی_خوشابر: دوستان برای کلمه یَواش یا آرام فارسی معادل تالشی چه چیزی میشود نام برد؟
آیا گِدَه گِدَه کلمه تالشیه؟
[۸/۴،‏ ۲۲:۵۵] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود
گَدَه گَده کاملا تالشی
تامژَلی tāmžali : یواشکی
هوستَه husta:آهسته
هامۊش hāmüš: آرام خاموش